Kontenut tal-Karta

Il-Karta hija maqsuma f’7 kapitli, kull wieħed jinkludi numru ta’ artikoli. Is-7 kapitli huma:

  • Dinjità
  • Libertajiet
  • L-Ugwaljanza
  • Solidarjetà
  • Ċittadinanza
  • Ġustizzja
  • Dispożizzjonijiet Ġenerali li Jirregolaw l-Interpretazzjoni u l-Applikazzjoni tal-Karta

Dinjità

  • Artikolu 1: Id-dinjità tal-bniedem – kulħadd għandu dritt li jiġi ttrattat b’dinjità
  • Artikolu 2: Id-dritt għall-ħajja – kulħadd għandu dritt għall-ħajja, u l-piena tal-mewt hija projbita.
  • Artikolu 3: Id-dritt għall-integrità tal-persuna – dan jinkludi l-kunsens mediku u l-projbizzjoni ta’ ċerti prattiki ġenetiċi.
  • Artikolu 4: Il-projbizzjoni tat-tortura u trattament jew kastig inuman jew degradanti.
  • Artikolu 5: Il-projbizzjoni tal-iskjavitù u xogħol furzat – dan jinkludi t-traffikar tal-bniedem.

Libertajiet

  • Artikolu 6: Id-dritt għal-libertà u s-sigurtà.
  • Artikolu 7: Ir-rispett għall-ħajja privata u tal-familja.
  • Artikolu 8: Il-protezzjoni tad-data personali – data għandha tiġi pproċessata b’mod ġust għal skopijiet speċifikati u fuq bażi ta’ kunsens tal-persuna kkonċernata jew bażi oħra legali.
  • Artikolu 9: Id-dritt għaż-żwieġ u d-dritt għat-twaqqif ta’ familja – garantit skont il-liġijiet nazzjonali.
  • Artikolu 10: Il-libertà tal-ħsieb, tal-kuxjenza u tar-reliġjon – dan jinkludi d-dritt li tiddikjara twemmin reliġjuż pubblikament u d-dritt li tibdel it-twemmin reliġjuż tiegħek.
  • Artikolu 11: Il-libertà tal-espressjoni u l-informazzjoni – dan jinkludi l-libertà li jkollok opinjonijiet u tirċievi u tagħti informazzjoni u ideat mingħajr interferenza ta’ awtoritajiet pubbliċi u irrispettivament mill-fruntieri. Il-libertà u l-pluraliżmu tal-midja għandhom jiġu rispettati.
  • Artikolu 12: Il-libertà tal-għaqda u l-assoċjazzjoni – inkluż id-dritt li tingħaqad fi trade union.
  • Artikolu 13: Il-libertà tal-arti u x-xjenza – inkluż il-libertà akkademika.
  • Artikolu 14: Id-dritt għall-edukazzjoni – inkluż l-libertà għall-ġenituri li jkollok it-tfal mgħallma skont it-twemmin reliġjuż (jew twemmin ieħor).
  • Artikolu 15: Il-libertà professjonali u d-dritt għax-xogħol – ċittadini li m’humiex tal-UE li għandhom id-dritt għal xogħol fl-UE għandhom dritt għall-kundizzjonijiet tax-xogħol ekwivalenti bħal dawk taċ-ċittadini tal-UE.
  • Artikolu 16: Il-libertà ta’ intrapriża, skont il-liġijiet u l-prattiki tal-UE u dawk nazzjonali.
  • Artikolu 17: Id-dritt għall-proprjetà – il-proprjetà tirreferi għal kull possedimenti legali, u mhux biss l-art u/jew l-akkomodazzjoni. Din tinkludi wkoll il-proprjetà intellettwali.
  • Artikolu 18: Id-dritt għall-ażil.
  • Artikolu 19: Il-protezzjoni f’każ ta’ tneħħija, tkeċċija jew estradizzjoni – dan jinkludi l-projbizzjoni ta’ trasferiment  ta’ persuna lejn pajjiż fejn hemm riskju serju li tkun soġġetta għal ta’ piena tal-mewt jew tortura (jew trattament ieħor li hu degradanti jew inuman).

L-Ugwaljanza

  • Artikolu 20: L-ugwaljanza f’għajnejn il-liġi.
  • Artikolu 21: Non-diskriminazzjoni – jipprojbixxi diskriminazzjoni fuq bażi ta’ sess, razza, kulur, l-oriġini etnika jew soċjali, karatteristiċi ġenetiċi, lingwa, reliġjon jew twemmin, politika jew opinjoni oħra, sħubija ta’ minoranza nazzjonali, proprjetà, twelid, diżabbiltà, età jew orjentazzjoni sesswali.
  • Artikolu 22: Id-diversità kulturali, reliġjuża u lingwistika – għandha tiġi rispettata.
  • Artikolu 23: L-ugwaljanza bejn l-irġiel u n-nisa – dan ma jipprevjenix milli jittieħdu miżuri pożittivi għal vantaġġ tas-sess li jkun anqas rappreżentat (fuq il-post tax-xogħol pereżempju).
  • Artikolu 24: Id-drittijiet tat-tfal – L-aħjar interess tat-tfal għandu jkun il-kunsiderazzjoni primarja meta tittieħed deċiżjoni minn korp pubbliku jew privat f’isem it-Tfal. It-tfal għandhom id-dritt li jżommu relazzjoni personali regolari mal-ġenituri tagħhom, sakemm dan ma jkunx kontra l-aħjar interess tat-tfal.
  • Artikolu 25: Id-drittijiet tal-anzjani – li jgħixu ħajja b’dinjità, indipendenza u jipparteċipaw fil-ħajja soċjali u kulturali
  • Artikolu 26: L-integrazzjoni tal-persuni b’diżabbiltà.

Solidarjetà

  • Artikolu 27: Id-dritt tal-ħaddiem għall-informazzjoni u l-konsultazzjoni fi ħdan l-impriża – il-ħaddiema (jew ir-rappreżentanti tagħhom) għandhom jiġu kkonsultati fil-każijiet u taħt il-kundizzjonijiet provduti għalihom mill-UE jew l-liġi u l-prattiki nazzjonali.
  • Artikolu 28: Id-dritt ta’ negozjar u azzjoni kollettiva – kemm min jimpjega u l-ħaddiema għandhom id-dritt għal negozjar u jagħlqu qbil kollettiv, u jieħdu azzjoni kollettiva biex jipproteġu l-interessi tagħhom (pereżempju, jieħdu azzjoni kollettiva bħal strajk).
  • Artikolu 29: Id-dritt ta’ aċċess għas-servizzi ta’ impjieg – servizzi ta’ impjieg mingħajr ħlas għandhom ikunu disponibbli biex jgħinu lin-nies ifittxu xogħol.
  • Artikolu 30: Il-protezzjoni fil-każ ta’ tkeċċija inġusta – ħaddiema għandhom id-dritt għall-protezzjoni milli jkunu mkeċċija b’mod inġust mill-impjieg, skont il-liġi u l-prattiki tal-UE u dawk nazzjonali.
  • Artikolu 31: Il-undizzjonijiet tax-xogħol ġusti u xierqa – inkluż id-dritt għal kundizzjonijiet tax-xogħol siguri, ħin massimu tal-ġimgħa, perjodi ta’ mistrieħ u leave annwali.
  • Artikolu 32: Il-projbizzjoni ta’ impjieg tat-tfal u protezzjoni taż-żgħażagħ fuq il-post tax-xogħol – l-età minima għax-xogħol ma tistax tkun taħt l-età minima għall-ħruġ mill-iskola  ħlief f’ċirkostanzi limitati. Żgħażagħ li jidħlu fix-xogħol għandhom ikollhom kundizzjonijiet adattati għall-età tagħhom u jiġu protetti kontra l-isfruttament ekonomiku u xogħol li jista’ jikkawżalhom ħsara.
  • Artikolu 33: Il-ħajja tal-familja u dik professjonali – dan jinkludi il-protezzjoni għall-ħaddiema tqal u ġenituri bil-leave tal-maternità jew għall-ġenituri.
  • Artikolu 34: Is-sigurtà soċjali u assistenza soċjali – skont il-liġi u l-prattiki tal-UE u dawk nazzjonali.
  • Artikolu 35: Il-kura tas-saħħa – taħt il-kundizzjonijiet stabbiliti fil-liġi nazzjonali.
  • Artikolu 36: L-aċċess għas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali.
  • Artikolu 37: Il-protezzjoni ambjentali – politiki tal-UE għandhom ikunu sostenibbli.
  • Artikolu 38: Il-protezzjoni tal-konsumatur.

Id-Drittijiet taċ-Ċittadini

  • Artikolu 39: Id-dritt tal-vot u dritt tal-kandidatura fl-elezzjonijiet għall-Parlament Ewropew
  • Artikolu 40: Id-dritt tal-vot u dritt tal-kandidatura fl-elezzjonijiet muniċipali – f’Malta, dan ifisser l-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali.
  • Artikolu 41: Id-dritt għal amministrazzjoni tajba – id-dritt li l-affarijiet tiegħek jiġu ttrattati b’mod imparzjali, ġust u fi żmien raġonevoli mill-istituzzjonijiet u l-korpi tal-UE. Dan jinkludi id-dritt li jkollok vuċi f’kull deċiżjoni li tista’ jkollha effett negattiv fuqek, id-dritt għall-aċċess tal-fajl tiegħek, u l-obbligu tal-amministrazzjoni li tagħti raġuni għad-deċiżjonijiet tagħha. Dan ifisser ukoll li ċittadini tal-UE jistgħu jiktbu lill-istituzzjonijiet tal-UE u jirċievu tweġiba bil-lingwa tagħhom (waħda mill-lingwi uffiċjali tal-UE).
  • Artikolu 42: Id-dritt ta’ aċċess għad-dokumenti – dan jirreferi għal dokumenti miżmuma minn kwalunkwe istituzzjoni tal-UE. Dan id-dritt japplika kemm għal ċittadini tal-UE u kif ukoll kwalunkwe persuna naturali jew legali li tgħix jew għandha l-uffiċċju reġistrat tagħha fi Stat Membru.
  • Artikolu 43: L-Ombudsman– kull persuna jew kumpanija fl-UE tista’ tirreferi għall-każijiet ta’ amministrazzjoni ħażina fl-istituzzjonijiet u l-korpi tal-UE (bl-eċċezzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja u l-Qorti tal-Ewwel Istanza li jservu fl-irwoli ġudizzjarji tagħhom) lill-Ombudsman Ewropew.
  • Artikolu 44: Id-dritt ta’ petizzjoni – kull ċittadin tal-UE jew kumpanija tista’ tressaq petizzjoni lill-Parlament Ewropew.
  • Artikolu 45: Il-libertà ta’ moviment u ta’ residenza – kull ċittadin tal-UE għandu d-dritt li jiċċaqlaq u jirrisjedi liberament fl-Istati Membri tal-UE. Dan id-dritt jista’ jingħata, skont it-Trattati, lil ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jgħixu legalment fi Stat Membru.
  • Artikolu 46: Il-protezzjoni diplomatika u konsulari – jekk tinsab barra mill-UE f’pajjiż li m’għandux ambaxxata jew konsolat Malti (jew ambaxxata tan-nazzjonalità tiegħek jekk m’intix Malti), int intitolat għall-protezzjoni/assistenza minn awtoritajiet diplomatiċi jew konsulari ta’ Stat Membru ieħor tal-UE, bl-istess kundizzjonijiet bħaċ-ċittadini ta’ dak l-Istat Membru.

Ġustizzja

  1. Artikolu 47: Id-dritt għal rimedju effettiv u għal proċess imparzjali – kulħadd għandu d-dritt għal smigħ ġust u pubbliku fi żmien raġonevoli minn tribunal indipendenti u imparzjali stabbilit mil-liġi, kif ukoll id-dritt li tiġi avżat, difiż u rrappreżentat. Dan jinkludi d-dritt għall-għajnuna legali fejn jiġi deċiż li m’għandekx biżżejjed riżorsi, sa fejn din l-għajnuna tkun meħtieġa biex jiġi żgurat aċċess effettiv għall-ġustizzja.
  2. Artikolu 48: Il-preżunzjoni ta’ innoċenza u d-dritt għad-difiża – kulħadd hu meqjus innoċenti sakemm ma jinstabx ħati skont il-liġi, u l-persuni akkużati b’reat għandhom jkollhom id-dritt għad-difiża tagħhom garantita.
  3. Artikolu 49: Il-prinċipji ta’ legalità u proporzjonalità ta’ reati u ta’ pieni – Ma tistax tiġi kkundannat għal reat li ma kienx reat fiż-żmien meta twettaq, u lanqas ma tista’ tiġi imposta piena aktar ħarxa minn dik li kienet applikabbli fiż-żmien meta twettaq ir-reat. Jekk wara t-twettiq ta’ reat kriminali l-liġi tipprovdi piena inqas, dik il-piena għandha tapplika. Il-pieni għandhom ikunu proporzjonali mas-serjetà tar-reat.
  4. Artikolu 50: Id-dritt li wieħed ma jiġix iġġudikat jew jingħata piena darbtejn għall-istess reat.

Dispożizzjonijiet Ġenerali li Jirregolaw l-Interpretazzjoni u l-Applikazzjoni tal-Karta

  • Artiklu 51: L-ambitu – Il-Karta tindirizza biss lill-istituzzjonijiet u lill-korpi tal-UE u Stati Membri meta jimplimentaw il-liġi tal-UE.
  • Artiklu 52: L-ambitu tad-drittijiet garantiti – Kull restrizzjoni għad-drittijiet u l-libertajiet tal-Karta għandha tkun prevista bil-liġi, proporzjonali, meħtieġa, u għandha għan ġenwin ta’ interess ġenerali.
  • Artiklu 53: Il-livell ta’ protezzjoni – Il-Karta m’għandiex tiġi interpretata bħala restrizzjoni jew li taffettwa b’mod negattiv id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali kif rikonoxxuti mill-liġi tal-UE, il-liġi internazzjonali (inkluż il-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem) u mill-kostituzzjonijiet tal-Istati Membri.
  • Artiklu 54: Il-projbizzjoni ta’ abbuż tad-dritt – Il-Karta ma timplika l-ebda dritt li taġixxi b’mod li l-għan tiegħu hu li jkisswer id-drittijiet u l-libertajiet tal-Karta jew li tillimita dawn id-drittijiet b’mod akbar minn dak provdut fil-Karta.

Tista’ taċċessa t-test sħiħ tal-Karta hawn.

Human Rights Directorate
Privacy Overview

This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.